Năm 2022 là năm đầu UBKTTU triển khai thực hiện Quyết định số 56-QĐ/TW ngày 08/02/2022 của Bộ Chính trị ban hành Quy chế phối hợp giữa các cơ quan kiểm soát tài sản, thu nhập. Qua thực tiễn thực hiện nhiệm vụ năm 2022, Tổ xác minh tài sản, thu nhập của UBKTTU rút ra một số bài học kinh nghiệm như sau:

 - Về xây dựng Kế hoạch xác minh: Trong tháng 01 hàng năm, Thường trực UBKT hoặc UBKT (nơi không có thường trực) xây dựng, ban hành kế hoạch xác minh tài sản, thu nhập của đối tượng có nghĩa vụ kê khai do cấp ủy cấp mình quản lý. Số lượng đảng viên được xác minh tài sản, thu nhập được lựa chọn tối thiểu bằng 10% số người có nghĩa vụ kê khai hằng năm (bao gồm cả người có nghĩa vụ kê khai là đối tượng được kiểm tra, giám sát theo chương trình năm của cấp ủy và UBKT). Trong mỗi tổ chức đảng được lựa chọn có ít nhất 01 người đứng đầu hoặc cấp phó của người đứng đầu cơ quan, đơn vị đó. Về tiêu chí lựa chọn người được xác minh theo Kế hoạch:

- Người có nghĩa vụ kê khai là đối tượng thuộc diện phải kê khai hằng năm

- Người có nghĩa vụ kê khai chưa được xác minh về tài sản, thu nhập trong thời gian 4 năm liền trước đó

- Người có nghĩa vụ kê khai không thuộc các trường hợp sau: người đang bị điều tra, truy tố, xét xử; người đang điều trị bệnh hiểm nghèo được cơ quan y tế có thẩm quyền xác nhận; người đang học tập, công tác ở nước ngoài từ 12 tháng trở lên.

- Về tổ chức bốc thăm:  Khi tổ chức bốc thăm mời đại diện Thường trực cấp ủy, MTTQ, Thanh tra cùng cấp và đại diện cấp ủy các tổ chức đảng được lựa chọn cùng dự. Mỗi tổ chức đảng được lựa chọn sẽ tổ chức bốc thăm 2 lần: lần 1 bốc thăm nhóm người đứng đầu và cấp phó của người đứng đầu cơ quan, đơn vị, lần 2 bốc thăm nhóm những người còn lại để lựa chọn đủ số lượng người được lựa chọn của mối tổ chức đó (nếu cơ quan, đơn vị chỉ có cấp trưởng và cấp phó phải kê khai tài sản, thu nhập thì tổ chức 1 lần bốc thăm).

- Về thực hiện xác minh tài sản, thu nhập: Điểm 2.3 mục 2 Hướng dẫn số 03-HD/UBKTTW ngày 03/11/2022 của UBKTTW hướng dẫn thực hiện một số Điều của Quy chế phối hợp giữa các cơ quan kiểm soát tài sản, thu nhập nêu: xác minh tài sản, thu nhập là việc của cơ quan kiểm soát tài sản thu nhập kiểm tra, làm rõ nội dung kê khai về tính trung thực, đầy đủ, rõ ràng của bản kê khai và tính trung thực trong việc giải trình về nguồn gốc của tài sản, thu nhập tăng thêm của đối tượng có nghĩa vụ kê khai. Do vậy khi người được lựa chọn xác minh tài sản, thu nhập cung cấp các bản kê khai tài sản thu nhập (lần đầu và hằng năm) Tổ xác minh yêu cầu người được xác minh tài sản, thu nhập cung cấp đồng thời các căn cứ để chứng minh cho việc kê khai đầy đủ, trung thực về tài sản, thu nhập của mình: Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, đăng ký ô tô, mô tô, xe máy, tiền gửi ngân hàng, cổ phiếu, trái phiếu, góp vốn kinh doanh....Khi người được xác minh tài sản, thu nhập không thể cung cấp được các căn cứ, tài liệu theo yêu cầu của Tổ xác minh hoặc căn cứ vào quy định tại Mục 3 Chỉ thị số 33-CT/TW ngày 03/01/2014 của Bộ Chính trị về tăng cường sự lãnh đạo của đảng đối với việc kê khai và kiểm soát việc kê khai tài sản thì Tổ xẽ tiến hành thẩm tra, xác minh theo quy trình công tác kiểm tra, giám sát:

- Có tố cáo người thuộc diện phải kê khai tài sản không trung thực trong việc kê khai.

- Cần có thông tin phục vụ cho việc bầu cử, bổ nhiệm, bãi nhiệm hoặc kỷ luật đối với người thuộc diện phải kê khai tài sản.

- Có căn cứ cho rằng việc giải trình nguồn gốc tài sản tăng thêm không hợp lý (VD: tổng thu nhập từ lương, các khoản phụ cấp lương của 2 vợ chồng trong năm là 300.000.000đ + 50.000.000đ cho thuê nhà + 30.000.000đ bán gỗ vườn rừng = 380.000.000đ nhưng mua 01 xe ô tô trị giá 800.000.000 hoặc có tiền mặt, tiền gửi ngân hàng, tiền góp vốn kinh doanh, mua vàng vượt qua lượng tiền tổng thu nhập nêu trên nhưng không giải trình rõ được là vay ai, ai cho bao nhiêu hay từ đâu có khoản tiền chênh lệch so với tổng thu nhập nêu trên).

- Có yêu cầu của cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền.

Trong quá trình xác minh tài sản, thu nhập của các tổ chức đảng và cá nhân người có nghĩa vụ kê khai tài sản, thu nhập nhận thấy một số sơ xuất của tổ chức đảng và người kê khai hay mắc phải như sau:

- Không thực hiện đúng quy định tại Mục 2 Chỉ thị số 33-CT/TW ngày 03/01/2014 của Bộ Chính trị về tăng cường sự lãnh đạo của đảng đối với việc kê khai và kiểm soát việc kê khai tài sản: …Cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức diện kê khai tài sản theo quy định của pháp luật phải kê khai trung thực, đầy đủ, rõ ràng, đúng thời hạn. Chi ủy tổ chức việc công khai bản kê khai tài sản của đảng viên thuộc diện phải kê khai trong sinh hoạt chi bộ. Cấp ủy tổ chức công khai bản kê khai tài sản của cấp ủy viên trong sinh hoạt cấp ủy...

          - Kê khai cả con đã thành niên (trên 18 tuổi) vào bản kê khai

          - Kê khai thiếu thông tin về thửa đất như đã ghi trong GCNQSDĐ: loại đất, tờ bản đồ, số lô, số thửa, diện tích, số GCN, số vào sổ....

          - Mượn ô tô hoặc ở nhờ nhà người khác trên 6 tháng không kê khai

          - Không hiểu đúng như thế nào là loại tại sản có giá trị trên 50.000.000đ trở lên do vậy không kê khai. VD như: xe máy có 2 chiếc nhưng mỗi chiếc có giá chỉ 30.000.000đ, tivi có 3 chiếc nhưng giá mỗi chiếc chỉ có 20.000.000, điện thoại 2 vợ chồng 2 chiếc nhưng mỗi chiếc chỉ có giá 30.000.000đ, bàn ghế gỗ 2 bộ mỗi bộ chỉ có giá 45.000.000đ....

          - Có trường hợp vợ (hoặc chồng) giấu không cho nhau biết về khoản tiền trên 50.000.000đ gửi tiết kiệm tại ngân hàng hoặc mua trái phiếu, cổ phiếu, góp vốn kinh doanh… nên không kê khai.

Kiểm soát tài sản, thu nhập là một việc làm khó, nhất là khi cơ chế, chính sách còn thiếu đồng bộ, việc sử dụng tiền mặt còn thông dụng, UBKTTW chưa ban hành quy trình thẩm tra, xác minh tài sản, thu nhập để UBKT các cấp áp dụng thực hiện, mặt khác đây là nhiệm vụ mới, chưa được nhiều UBKT các tỉnh tổ chức thực hiện nên không có điều kiện giao lưu học hỏi kinh nghiệm. Với quan điểm vửa làm, vừa học hỏi, vừa trao đổi rút kinh nghiệm UBKT các cấp trong đảng bộ tiếp tục triển khai thực hiện đúng định hướng, đảm bảo yêu cầu của Quyết định số 56-QĐ/TW ngày 08/02/2022 của Bộ Chính trị và Hướng dẫn số 03-HD/UBKTTW ngày 03/11/2022 của UBKTTW hướng dẫn thực hiện một số Điều của Quy chế phối hợp giữa các cơ quan kiểm soát tài sản, thu nhập trong năm 2023 và những năm tiếp theo.