Kiểm tra, giám sát là một trong những chức năng lãnh đạo của Đảng, một bộ phận quan trọng trong toàn bộ công tác xây dựng Đảng. Kiểm tra, giám sát là một nhiệm vụ trực tiếp, thường xuyên của toàn Đảng. Tổ chức đảng phải tiến hành công tác kiểm tra, giám sát. Chi bộ (gồm chi bộ cơ sở, chi bộ trực thuộc đảng bộ cơ sở, đảng bộ bộ phận, gọi chung là chi bộ) là tổ chức đảng trực tiếp lãnh đạo, quản lý, giáo dục đảng viên, do đó, nhiệm vụ kiểm tra, giám sát của chi bộ là rất quan trọng.

Điều 7, Quy định số 22-QĐ/TW ngày 28/7/2021 của Ban Chấp hành Trung ương quy định Chi bộ: (1). Xây dựng kế hoạch và tiến hành kiểm tra, giám sát đảng viên trong chi bộ thực hiện nhiệm vụ đảng viên. Tập trung kiểm tra việc thực hiện nghị quyết của chi bộ, nhiệm vụ do chi bộ phân công và quy định về trách nhiệm nêu gương, về những điều đảng viên không được làm. (2). Giải quyết tố cáo và kiểm tra khi có dấu hiệu vi phạm đối với đảng viên trong chi bộ về thực hiện nhiệm vụ chi bộ giao; về phẩm chất đạo đức, lối sống; về thực hiện nhiệm vụ đảng viên (trừ nhiệm vụ cấp trên giao).

Để thực hiện tốt công tác kiểm tra, giám sát, chi bộ phải kịp thời triển khai, quán triệt Điều lệ Đảng, nghị quyết, chỉ thị, quy định, quy chế, kết luận, hướng dẫn của cấp trên về công tác kiểm tra, giám sát; xây dựng và tổ chức thực hiện chương trình, kế hoạch kiểm tra, giám sát nhiệm kỳ và hằng năm; phân công cấp uỷ viên (nếu chi bộ không có chi uỷ thì phân công đảng viên giúp đồng chí bí thư, phó bí thư) thực hiện công tác kiểm tra, giám sát. Hằng năm căn cứ vào yêu cầu nhiệm vụ chính trị, công tác xây dựng đảng của chi bộ, căn cứ chức trách nhiệm vụ được giao của từng đảng viên và qua công tác quản lý, theo dõi đảng viên, chi bộ xây dựng chương trình, kế hoạch kiểm tra, giám sát đối với đảng viên. Chương trình, kế hoạch kiểm tra, giám sát của chi bộ phải xác định đối tượng, nội dung, thời gian, mốc thời gian kiểm tra, giám sát.

Chi bộ có nhiệm vụ kiểm tra, giám sát việc chấp hành nghị quyết, chỉ thị của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước, Điều lệ Đảng, thực hiện nhiệm vụ của đảng viên đối với mọi đảng viên thuộc chi bộ (trừ kiểm tra, giám sát đối với đảng viên về việc thực hiện nhiệm vụ do cấp trên giao). Chi bộ kiểm tra khi có dấu hiệu vi phạm đối với đảng viên và giải quyết tố cáo đối với đảng viên khi thật cần thiết; nếu phát hiện đảng viên có dấu hiệu vi phạm, hoặc có đơn thư tố cáo thì chi bộ kịp thời báo cáo với đảng uỷ cấp trên để chỉ đạo giải quyết hoặc xem xét quyết định kiểm tra, giải quyết.

Chi bộ tiến hành công tác kiểm tra, giám sát nhằm phát huy ưu điểm, chấn chỉnh, khắc phục hạn chế, khuyết điểm, cảnh báo, phòng ngừa, xử lý vi phạm, góp phần nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của chi bộ, chất lượng đội ngũ đảng viên, giữ nghiêm kỷ cương, kỷ luật, bảo đảm sự đoàn kết thống nhất trong Đảng.

Việc thực hiện nhiệm vụ kiểm tra, giám sát của chi bộ phải dân chủ, khách quan, thận trọng, chặt chẽ, đúng nguyên tắc, quy định của Đảng.

Những vấn đề cần nắm vững trong công tác kiểm tra, giám sát của chi bộ:

- Công tác kiểm tra, giám sát của Đảng phải xuất phát từ nhiệm vụ chính trị và công tác xây dựng Đảng, nhằm thực hiện thắng lợi nhiệm vụ và công tác ấy.

- Phải nắm vững và thực hiện tốt tư tưởng chỉ đạo công tác kiểm tra của Đảng là "Chủ động, chiến đấu, giáo dục, hiệu quả"; thực hiện tốt phương pháp cơ bản (nguyên tắc cơ bản) của công tác kiểm tra của Đảng là:

Một là: Dựa vào tổ chức đảng.

Hai là: Phát huy tinh thần tự giác của tổ chức đảng và đảng viên.

Ba là: Phát huy trách nhiệm xây dựng Đảng của quần chúng.

Bốn là: Làm tốt công tác thẩm tra, xác minh.

Năm là: Kết hợp chặt chẽ công tác kiểm tra của Đảng với công tác thanh tra của Nhà nước, thanh tra Nhân dân, công tác kiểm tra của các đoàn thể chính trị - xã hội, nghề nghiệp và phối hợp với các cơ quan, đơn vị có liên quan.

Công tác kiểm tra của chi bộ:

Công tác kiểm tra của chi bộ là việc chi bộ xem xét, đánh giá, kết luận, về ưu điểm, khuyết điểm hoặc vi phạm của đảng viên trong việc chấp hành Cương lĩnh chính trị, Điều lệ Đảng, chủ trương, nghị quyết, chỉ thị của Đảng và pháp luật của Nhà nước, việc thực hiện nhiệm vụ do chi bộ phân công, trách nhiệm nêu gương, về những điều đảng viên không được làm.

Chi bộ kiểm tra mọi đảng viên đang sinh hoạt tại chi bộ. Trước hết, tập trrung kiểm tra các đồng chí chi uỷ viên, cấp uỷ viên các cấp, đảng viên là cán bộ thuộc diện cấp uỷ quản lý đang công tác, sinh hoạt tại chi bộ, đảng viên công tác ở những lĩnh vực dễ phát sinh khuyết điểm, vi phạm.

Nội dung kiểm tra: Chi bộ kiểm tra đảng viên trong việc thực hiện nhiệm vụ đảng viên, tập trung kiểm tra việc thực hiện nghị quyết của chi bộ, nhiệm vụ do chi bộ phân công và việc thực hiện quy định những điều đảng viên không được làm (đối với mỗi đảng viên, chi bộ có thể chọn một hoặc nhiều nội dung để kiểm tra, không nhất thiết phải kiểm tra tất cả các nội dung của nhiệm vụ đảng viên). Đối với việc chấp hành Điều lệ Đảng, cần coi trọng kiểm tra việc chấp hành nguyên tắc tập trung dân chủ, ý thức tổ chức, kỷ luật, tinh thần đoàn kết, thống nhất nội bộ, giữ gìn phẩm chất, đạo đức, lối sống.

Đối với những đồng chí chi uỷ viên, cấp uỷ viên các cấp, đảng viên thuộc diện cấp uỷ cấp trên quản lý đang công tác, sinh hoạt tại chi bộ, ngoài việc kiểm tra theo những nội dung trên cần kiểm tra về trách nhiệm nêu gương của cán bộ lãnh đạo, quản lý theo quy định của Trung ương.

Cách tiến hành kiểm tra: quy trình kiểm tra chuyên đề của chi bộ thực hiện theo “QUY TRÌNH 4.1 kiểm tra chuyên đề đối với đảng viên” ban hành kèm theo Quy định số 1476-QĐ/TU  ngày 21/4/2020 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy (đã được phổ biến tới chi bộ).

Công tác giám sát của chi bộ:

Giám sát của chi bộ là việc chi bộ theo dõi, xem xét, đánh giá hoạt động của đảng viên trong việc chấp hành Cương lĩnh chính trị, Điều lệ Đảng, nghị quyết, chỉ thị của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước và đạo đức, lối sống theo quy định của Đảng, việc thực hiện nhiệm vụ do chi bộ phân công, trách nhiệm nêu gương, về những điều đảng viên không được làm (Công tác giám sát của Chi bộ thực hiện theo Quy định số 86-QĐ/TW ngày 01/6/2017 của Bộ Chính trị và Hướng dẫn số 02 - HD/UBKTTW ngày 12/9/2017 của UBKT Trung ương về hướng dẫn thực hiện một số Điều trong Quy định 86 của Bộ Chính trị về Giám sát trong Đảng).

Chi bộ giám sát mọi đảng viên trong chi bộ, kể cả cấp uỷ viên các cấp, đảng viên là cán bộ thuộc diện cấp uỷ cấp trên quản lý.

Nội dung giám sát: Chi bộ giám sát đảng viên trong việc thực hiện nhiệm vụ đảng viên; việc kê khai tài sản thu nhập; tập trung giám sát việc thực hiện nghị quyết của chi bộ, thực hiện nhiệm vụ do chi bộ phân công và theo tiêu chuẩn đảng viên; việc chấp hành nguyên tắc tập trung dân chủ, tinh thần trách nhiệm, ý thức tổ chức kỷ luật, tự phê bình và phê bình, giữ gìn đoàn kết, thống nhất nội bộ, giáo dục, rèn luyện, nâng cao phẩm chất, đạo đức cách mạng của đảng viên; những điều đảng viên không được làm và giữ mối liên hệ với tổ chức đảng nơi cư trú.

Lưu ý: Chi bộ không giám sát đảng viên thực hiện nhiệm vụ cấp trên giao, trừ khi được uỷ quyền. Nhiệm vụ cấp trên có thẩm quyền giao là công việc do tổ chức đảng cấp trên hoặc lãnh đạo, thủ trưởng cấp trên giao trực tiếp cho đảng viên, không thuộc nhiệm vụ chuyên môn được giao và nhiệm vụ do chi bộ giao thường xuyên (theo quy chế làm việc hoặc theo chức trách, nhiệm vụ đã quy định).

Cách tiến hành giám sát: Chi bộ thực hiện giám sát thường xuyên (gồm có giám sát trực tiếp và giám sát gián tiếp) và giám sát chuyên đề đối với đảng viên. Chi bộ chủ yếu thực hiện nhiệm vụ giám sát thường xuyên, đồng thời thực hiện giám sát theo chuyên đề (theo chương trình kiểm tra, giam sát hằng năm).

Giám sát trực tiếp: Là hình thức giám sát thông qua sinh hoạt thường kỳ (kiểm điểm công tác lãnh đạo, tự phê bình và phê bình); phân tích chất lượng đảng viên;  thông qua theo dõi, đôn đốc đảng viên thực hiện nhiệm vụ được giao.

- Chi uỷ viên được phân công phụ trách công tác kiểm tra, giám sát theo dõi, nắm  tình hình, kết quả thực hiện nhiệm vụ của đảng viên; trường hợp thấy đảng viên có thiếu sót, khuyết điểm thì đề nghị đảng viên khắc phục.

Nếu vấn đề về đảng viên phức tạp, cần phải báo cáo giải trình thì chi uỷ viên báo cáo chi ủy xem xét, đề nghị đảng viên đó làm báo cáo giải trình gửi chi uỷ; qua xem xét, thấy vấn đề đã rõ thì chi uỷ nhắc nhở, đề nghị đảng viên được giám sát thực hiện hoặc sửa chữa, khắc phục thiếu sót, khuyết điểm; báo cáo kết quả thực hiện giám sát với chi bộ. Trường hợp vấn đề vượt quá thẩm quyền thì chi uỷ báo cáo chi bộ xem xét tại cuộc họp thường kỳ hoặc bất thường của chi bộ để nghe đảng viên trình bày báo cáo giải trình, chi bộ thảo luận góp ý kiến, chủ trì cuộc họp thay mặt chi bộ nhận xét, đánh giá về nội dung giám sát; đề nghị đảng viên tiếp thu ý kiến đóng góp và yêu cầu của chi bộ để thực hiện hoặc sửa chữa, khắc phục thiếu sót, khuyết điểm.

- Chi bộ phân công chi uỷ viên phụ trách công tác kiểm tra theo dõi đảng viên được giám sát thực hiện hoặc sửa chữa, khắc phục thiếu sót, khuyết điểm; báo cáo kết quả thực hiện giám sát với chi bộ

Giám sát gián tiếp: Chi bộ giám sát trực tiếp bằng cách nghiên cứu các bản nhận xét, đánh giá, phản ảnh của các tổ chức đoàn thể và nhân dân đối với tổ chức đảng và đảng viên trong đảng bộ, chi bộ; nghiên cứu, khảo sát nắm tình hình theo yêu cầu của cấp uỷ; nghiên cứu các báo cáo sơ kết, tổng kết công tác chuyên môn, sản xuất kinh doanh của đơn vị để phát hiện vấn đề phục vụ việc giám sát; ý kiến trao đổi, phản ánh, kiến nghị qua thanh tra, kiểm tra, giám sát của các tổ chức Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc, đoàn thể chính trị - xã hội; phản ảnh của các phương tiện thông tin đại chúng…

Qua giám sát, chi bộ (chi uỷ) kịp thời khuyến khích, động viên đảng viên phát huy ưu điểm, nhắc nhở, đề nghị đảng viên khắc phục thiếu sót, khuyết điểm, chi bộ phân công chi uỷ viên phụ trách công tác kiểm tra theo dõi đảng viên thực hiện, hoặc sửa chữa khuyết điểm (nếu có) và báo cáo kết quả giám sát với chi bộ.

Giám sát theo chuyên đề:

- Hằng năm qua nắm tình hình, nghiên cứu báo cáo, tài liệu có liên quan, chi bộ xây dựng chương trình, kế hoạch giám sát đối với đảng viên; thông báo cho đảng viên được giám sát biết về nội dung, đối tượng, mốc thời điểm giám sát, thời gian giám sát.

- Xây dựng kế hoạch giám sát cụ thể theo chuyên đề đối với từng đảng viên; phân công chi ủy viên và đảng viên thực hiện việc giám sát (hoặc có thể lập tổ giám sát); đề nghị đảng viên được giám sát chuẩn bị báo cáo và các tài liệu phục vụ cho việc giám sát.

- Quy trình giám sát chuyên đề của chi bộ thực hiện theo “QUY TRÌNH 4.2  Giám sát chuyên đề đối với đảng viên” ban hành kèm theo Quy định số 1476-QĐ/TU  ngày  21/4/2020 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy (đã được phổ biến tới chi bộ).